Ήχοι της Μεγάλης Εβδομάδας και του Πάσχα

Μεγάλη Δευτέρα, ο Χριστός στην μαχαίρα

Μεγάλη Τρίτη, ο Χριστός εκρίθη
Μεγάλη Τετάρτη ο Χριστός εχάθη
Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ευρέθη
Μεγάλη Παρασκευή, ο Χριστός στο καρφί
Μεγάλο Σαββάτο, ο Χριστός στον τάφο
και την Κυριακή, Χριστός Ανέστη!

     Η Μεγάλη Εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της οποίας παρακολουθούμε την πορεία του Ιησού προς τον Γολγοθά, την Ταφή και την Ανάστασή Του, είναι μια εβδομάδα γεμάτη μουσική: μουσική πένθιμη, που βοηθά τους πιστούς να συμπάσχουν στο Θείο δράμα, αλλά και μουσική θριαμβευτική, λυτρωτική, χαρμόσυνη, που συμβολίζει τη νίκη του Καλού  και την ελπίδα για έναν κόσμο, όπου θα κυριαρχεί το θέλημα του Κυρίου "ως εν ουρανώ και επί της γης". 

   Ας σταθούμε, λοιπόν, στις μουσικές της Μεγάλης Εβδομάδας, που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα και να βιώσουμε βαθιά στην ψυχή μας το νόημα αυτών των ημερών.  

    Για την ακρίβεια η Μεγάλη Εβδομάδα, αρχίζει από το Σάββατο του Λαζάρου, του οποίου η ανάσταση γίνεται προπομπός της Ανάστασης του Ιησού.
                                                                     
      Αυτό τονίζει και το Απολυτίκιο της μέρας:

Τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ Σοῦ πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τὸν Λάζαρον Χριστὲ ὁ Θεός· ὅθεν καὶ ἡμεῖς ὡς οἱ παῖδες, τὰ τῆς νίκης σύμβολα φέροντες, σοὶ τῷ νικητῇ τοῦ θανάτου βοῶμεν· Ὠσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου.

     Το πρωί της ίδιας μέρας, τα παιδιά τρέχουν από σπίτι σε σπίτι να πούνε τα κάλαντα, τα οποία από περιοχή σε περιοχή (ακόμα και στον ίδιο νομό) διαφέρουν πολύ, τόσο στους στίχους όσο και στη μουσική.   Δείτε για παράδειγμα τα κάλαντα του Λαζάρου, όπως τραγουδιούνται στην Κέρκυρα: https://www.youtube.com/watch?v=ObU0FnCuzuQ και στο Ελληνικό Ιωαννίνων: https://www.youtube.com/watch?v=ZdVCu1ybt2U (εδώ, οι "Λαζαριστές" κουνούν μεγάλα κουδούνια για να κρατούν το ρυθμό του τραγουδιού).  Ακόμα, ακούστε το "Πού 'σουν Λάζαρε, πού η φωνή σου" (https://www.youtube.com/watch?v=MEK5z2lVVLI) και το "Σήμερον έρχεται ο Χριστός" (https://www.youtube.com/watch?v=ifLINbfp1Wo) 

     

   Το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων ψάλλεται το: "Ιδού ο Νυμφίος έρχεται":

Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται
εν τω μέσω της νυκτός
και μακάριος ο δούλος
όν ευρήσει γρηγορούντα,
ανάξιος δε πάλιν, όν ευρήσει ραθυμούντα
βλέπε ούν, ψυχή μου,
μη τω ύπνω κατενεχθής
ίνα μη τω θανάτω παραδοθής,
και της βασιλείας έξω κλεισθής
αλλά ανάνηψον κράζουσα
άγιος, άγιος, άγιος ει ο Θεός ημών,
διά της Θεοτόκου ελέησον ημάς.

      Ακούμε ακόμη το "Εξαποστειλάριον¨ των πρώτων ημερών της Μ. Εβδομάδας: Τον Νυμφώνα Σου βλέπω" 

Tον νυμφώνα Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ˙ 

λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, Φωτοδότα, και σώσον με

(https://www.youtube.com/watch?v=any-xnt65FA)

   Τη Μεγάλη Δευτέρα η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Ιωσήφ, του "Παγκάλου" (από την Παλαιά Διαθήκη) και διηγείται την ιστορία της "άκαρπης συκιάς", που την καταράστηκε ο Ιησούς και ξεράθηκε μ' ένα λόγο Του. Το τροπάριο της μέρας ("προσόμοιο") ακούμε εδώ:

    Την Μεγάλη Τρίτη ψάλλεται το "Τροπάριο της Κασσιανής": ‟...η εν πολλές αμαρτίες περιπεσούσα γυνή...".

     Μια γυναίκα που έχει κάνει πολλές αμαρτίες στη ζωή της, μετανοεί, τρέχει να γονατίσει κλαίγοντας μπροστά στον Ιησού και του πλένει τα πόδια με μύρο, ζητώντας συγχώρεση:  https://www.youtube.com/watch?v=G3_K4zWCEak.

   

      Το πρωί της Μεγάλης Τετάρτης τελείται το Ευχέλαιο, το δε βράδυ ακούγονται οι "Αίνοι":

https://www.youtube.com/watch?v=wF2LdiI76s0.  

   Τη Μεγάλη Πέμπτη διαβάζονται τα "δώδεκα Ευαγγέλια" και γίνεται η τελετή της Σταύρωσης του Ιησού, κατά την οποία ακούγεται το συγκλονιστικό "Σήμερον κρεμάται επί ξύλου": 

Σήμερον κρεμάται επί ξύλου

 ο εν ύδασι την Γην κρεμμάσας. 

Στέφανον εξ ακανθών περιτίθεται
ο των αγγέλων Βασιλεύς.
Ψευδή πορφύραν περιβάλλεται
ο περιβάλλων τον ουρανόν εν νεφέλαις.
Ράπισμα κατεδέξατο
ο εν Ιορδάνη ελευθερώσας τον Αδάμ.
Ήλοις προσηλώθη ο Νυμφίος της Εκκλησίας.
Λόγχη εκεντήθη ο Υιός της Παρθένου.
Προσκυνούμεν Σου τα πάθη, Χριστέ.
Δείξον ημίν και την ένδοξόν σου ανάστασιν»

    Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη μέρα της Χριστιανοσύνης. Αυτό μας θυμίζουν και τα λόγια των Καλάντων της μέρας "Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα": 

Σήμερα μαύρος ουρανός,σήμερον μαύρη μέρα, Σήμερα όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται.

Σήμερα έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι, οι άνομοι και τα σκυλιά, οι τρισκαταραμένοι...

       Το ακούμε εδώ σε μια λιγότερο συνηθισμένη ηχογράφηση: https://www.youtube.com/watch?v=DIcAM0bkgKY..

    Το βράδυ, γύρω από τον Επιτάφιο, γονατιστοί μπροστά στον νεκρό "Ζωοδότη και πάντων Βασιλέα", όλοι οι πιστοί (κι όχι μόνο ο ιερέας και οι ψάλτες) ψάλλουμε χωρισμένοι σε ομάδες τα Εγκώμια: πρόκειται για πολλούς μικρούς ύμνους προς τον Ιησού, Οι ύμνοι αυτοί είναι χωρισμένοι σε τρεις ομάδες, τις "Στάσεις". Όλα τα Εγκώμια της ίδιας Στάσης έχουν την ίδια μουσική, αλλά διαφορετική από εκείνη των άλλων δύο Στάσεων. Τα κείμενα των πρώτων Εγκωμίων από κάθε Στάση: 

     Α΄Στάση:  Η ζωὴ ἐν τάφῳ, κατετέθης Χριστέ, καὶ Ἀγγέλων στρατιαὶ ἐξεπλήττοντο συγκατάβασιν δοξάζουσαι τὴν σήν.

      Β΄Στάση: Αξιόν ἐστι, μεγαλύνειν σε τὸν Ζωοδότην, τὸν ἐν τῷ Σταυρῷ τὰς χεῖρας ἐκτείναντα, καὶ συντρίψαντα τὸ κράτος τοῦ ἐχθροῦ.

      Γ΄Στάση: Αἱ γενεαὶ πᾶσαι, ὕμνον τῇ Ταφῇ σου, προσφέρουσι Χριστέ μου.

  Το πλήρες κείμενο των Εγκωμίων θα βρούμε εδώ: http://www.gometropolis.org/wp-content/uploads/2014/02/Encomia-Good-Friday.pdf,  ενώ τις -διαφορετικές για κάθε Στάση- μουσικές τους, θα ακούσουμε στο: http://www.musicale.gr/byzantina/megali_evdomada/index.html 

και http://www.musicale.gr/byzantina/ymnoi/index3.html. 

    Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, έρχεται η ώρα της ένδοξης Ανάστασης  του Κυρίου και το "Χριστός Ανέστη" αντηχεί απ΄άκρη σ'΄άκρη σε κάθε γωνιά του κόσμου, σε κάθε γλώσσα:
   

Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, 
θανάτω θάνατον πατήσας

και τοις εν τοις μνήμασι  
ζωήν χαρισάμενος. 

         


 Ύμνους του Πάσχα ακούμε και στο: http://www.musicale.gr/byzantina/ymnoi/index4.html 

Εύχομαι σε όλους Καλή Ανάσταση!